Giriş

Kırmızı Bebek ismi ilk anda spor bir arabayı ya da bir oyuncağı çağrıştırsa da aslında o Türkiye'de ilk kez üretilmiş bir model roket kiti. İlk kez diyorum çünkü bugüne değin yurdumuzda bir model roket kiti üretilmemiştir. Ülkemizde model roketçilikle uğraşanlar ya FAI standartlarına uygun olarak yarışma modellerini yapmışlar ya da yarışma modellerini esas alan ve sadece küçük bazı değişikliklere uğratılmış model inşasında bulunmuşlardır. Bugüne kadar değişmeyen bu durumun ülkemizdeki model roketçilik çalışmalarının geniş kitlelerce tanınmasında önemli bir rol oynamadığı çok açıktır. Çünkü söz konusu model roket tasarımları yarışma kurallarına uygun olarak yapıldığından tasarımlarda bir çeşitlilik göze çarpmamakta ve tasarımlar sınırlı kalmaktadır.

Halbuki model roketçiliğe ilgi duyan gençlerin veyahut ruhları genç olan orta yaştakilerin bu konudaki emelleri daha büyük ve daha yüksek irtifalara çıkan roketlere sahip olmaktır. Bu roket düşkünü kişilerin arzusunu yerine getirmek için her yaş grubuna hitap edecek bir modelin tasarımını kaçınılmaz buldum. Bu amaca yönelik olarak yıllardır imalinde bulunduğum bir modeli kit haline getirme fikri bende 2008 yılının başlarında uyandı. Nispeten yüksek irtifalara çıktığı için kolaylıkla görülebilsin diye kırmızı renge boyanmış bu model bir bebek kadar küçüktü.

Daha önceden kendi uçuşlarım için yaptığım bu modelin inşasında kullandığım malzemelerin seçiminde özen göstermediğim için standart bir ölçü ve ağırlığa sahip değildi. Öncelikle standart ölçülerde, mümkün olduğunca hafif ve sağlam parçaların tasarımını planlayıp bir seri üretime geçme hazırlığında bulundum. Tüm bu hazırlık aşamasında gövde borularını sarımında daha çok itina gösterildi. Kanatçıklar lazer kesim balsa levhadan burun konisi de balsa bloktan yapıldı. Daha önceleri hışır naylondan imal ettiğim paraşüt ise uçurtma naylonundan imal edildi. Daha önce 40 cm. boyunda ve 55 gr. ağırlığında olan Kırmızı Bebek modeli yeni haliyle 31 cm. boyunda ve 28 gr. ağırlığında oldu.

Altı ay kadar süren bu hazırlık çalışmasından sonra ürettiğim ilk parti kitleri 2008 yılı yaz ortasında Doruk Koleji Yaz Bilim Kampı'nda kullanma imkanı oldu. Burada gösterdiği performanstan sonra birçok Kırmızı Bebek yurdun değişik illerindeki  model roket meraklılarının beğenisine sunuldu. Basitçe hazırladığım montaj kılavuzu yardımıyla kendilerinin kolaylıkla monte ettikleri Kırmızı Bebek modellerini gökyüzüne fırlatma şansına sahip oldular. Birçok ortamda görücüye çıkan Kırmızı Bebeklerin artık tanıtımı kaçınılmaz olacaktır.

Kırmızı Bebek model roket kitini içeren paket profesyonel ve ticari bir amaç doğrultusunda oluşturulmasa  da içerik açısından model roketçiliğe adım atan acemiler için çok tatmin edici olmaktadır. Çünkü model roketçilik yapım tekniklerini içeren bu roket, model roketçilikteki ustalığınızın geliştirilmesinde en büyük yardımcınız olacaktır.

Resim 1 -- Kırmızı Bebek Model Roket Kiti Ambalaj Etiketi     

Yapımı

Kırmızı Bebek model roketi oldukça sade görünümlü bir ambalaj içerisinde sunulmuştur. Bu model roketin yapımına başlamadan önce paketin içinde bulunan veya bu web sayfasında pdf formatında olan montaj kılavuzundaki yapım aşamalarını iyice okuyarak montaj işlemini kafanızda canlandırınız. Oldukça basit ve sade bir anlatımda bulunduğum yapım aşamalarının her basamağının yanında yer alan kutucukları, o aşamanın yapımını bitirdiğinizde işaretlerseniz model roketinizin montajında daha başarılı olursunuz. Paketi açtıktan sonra içindekileri çalışma masanızın üzerine döktüğünüzde Kırmızı Bebek Model Roket Kitini oluşturan tüm parçaları montaj kılavuzunda yer alan parça şemasıyla eşleştiriniz. Bu eşleştirme sonucunda Kırmızı Bebek Model Roket Kitini oluşturan malzeme aşağıda bir liste halinde verilmiştir.

Kitin içinde yer alan malzemelerin yanı sıra atölyenizde bulunması gerekli olan alet ve malzemelere de ihtiyaç duyacaksınız. Bu malzemeler şunlar olacaktır: Cetvel, Kalem, Modelci Bıçağı, Beyaz Tutkal, Makas, Zımpara Kağıdı, Maskeleme Bantı, Sprey Astar Boya(Beyaz) ve Sprey Boya(Kırmızı).

Resim 3 -- Paketlenmiş Kırmızı Bebek Model Roket Kitleri toplu halde

1. AŞAMA: MOTOR KUNDAK MONTAJI

Bilindiği üzere model roketinizi uçuracak olan sistem  model roket motorudur. Bu motorun modelde sağlam ve güvenilir bir şekilde yerleşmesi ancak motor kundağı sayesinde mümkündür. Motor kundağını yapmak için paketin içerisindeki mavi renkli motor kundak borusu, motor kancası ve yeşil renkli adaptör halkasına ihtiyacınız olacaktır. Bir cetvel ya da kılavuzun kenarında basılı cetveli kullanarak motor kundak borusunun  ucundan itibaren 25 mm. ve 64 mm. uzaklıkta  iki ayrı çizgi çiziniz. Motor kancasını yerleştirmek için 64 mm. uzaklıktaki çizginin üzerine modelci bıçağını kullanarak 3mm. genişlikte bir yarık açınız.

Çok az kavis vermiş olduğunuz motor kancasını açmış olduğunuz bu yarığa yerleştirip motor borusunun üzerine yatırınız. Motor kancası motor borusunun üzerinde bu halde dururken yeşil renkli adaptör halkasını motor borusu üzerinde 25 mm. lik çizgiye kadar dikkatlice kaydırınız. Halkayı yerleştirdikten sonra halkanın her iki yanına beyaz tutkal sürerek motor kancasını sabitleyiniz. Motor kundak montajınız tamamlanmış olup kuruması için bir kenara bırakınız.

  2. AŞAMA: ŞOK KORDONU BAĞLANTISININ MONTAJI

Montaj kılavuzunun son sayfasının alt tarafındaki şablon bölümünden şok kordon bağlantısını kesiksiz dış çizgileri boyunca bir makasla kesip çıkarınız. Kestiğiniz şablonu noktalı çizgilerden katlayarak kırıştırınız. 2 ile gösterilen yere çok az tutkal sürüp yeşil renkli şok kordonunu hafif çapraz olacak şekilde yayınız. 1 ile gösterilen kısmı öne doğru bu kısmın üzerine katlayıp bastırınız. Aynı işlemi 3 ile gösterilen yere tutkal sürüp tekrar katlayarak yineleyiniz. Montajı parmaklarınızın arasında sıkıca bastırınız.Şok kordonu bağlantısı montajınız tamamlanmış olup kuruması için bir kenara bırakınız.

3. AŞAMA: KANATÇIKLARIN HAZIRLANMASI

Kırmızı Bebek kitinin kanatçıkları lazer kesimdir. Bu kesim işleminde kanatçıkların balsa levhaya olan bazı noktaları tamamen kesilmemiş olduğundan kanatçıkları balsa levhadan ayırmak için hobi bıçağını kullanınız. Levhadaki diğer kanatçıklara zarar vermemek için bu ayırma işlemini çok dikkatli yapınız. Bu işlem sırasında ayrılan balsa artığını bir sonraki aşamada tutkal aplikatörü  olarak kullanabilirsiniz. Balsa levhadan ayırdığınız 3 adet kanatçığın bütün kenarlarını eşleştirip bir araya getiriniz. Bir araya getirdiğiniz kanatçıkların kenarlarını pürüzsüz ve düz hale getirmek için zımpara kağıdı üzerinde hafifçe zımparalayınız. Bu işlemi kanatçıkları 1-2 kez (daha fazla değil) sürterek gerçekleştiriniz. Roketinizden daha yüksek performans göstermesini istiyorsanız her bir kanatçığın hücum, firar ve uç kenarlarını hafifçe zımparalayıp 45 derecelik açı veriniz. Kanatçıkların bu şekilde yuvarlayıp biçim vermek roketinizin uçuş esnasında aerodinamik kuvvetleri yenmesine yardımcı olur. DİKKAT: Kanatçığın gövde borusuna yapıştırılacak olan kenarı taban kenarı olup bu kenarı kesinlikle biçimlendirmeyiniz. 

4. AŞAMA: MOTOR KUNDAĞINI YERLEŞTİRME

Gövde borusunu elinize alıp herhangi bir ucundan itibaren 38 mm. ölçünüz. Yapabiliyorsanız bu ölçümü gövde borusunun içinde yapınız. Gövde borusunun iç tarafındaki ölçüm yerini kalemle çepeçevre çiziniz. Bir önceki aşamada ayırdığınız balsa artığını ya da bir kulak temizleme çubuğunu kullanarak, gövde borusunun işaretlenmiş iç tarafının  çepeçevresine tutkal sürünüz. Motor kundak montajının ön tarafını gövde borusunun tutkallanmış kısmından içeriye doğru hafifçe itiniz. Bu işlemi kundağa destek olmak için işaret parmağınızı motor borusunun içine sokup kundağın ön tarafı(kancalı yön) gövde borusunun arkasıyla aynı hizaya gelinceye kadar dikkatlice yapınız. DİKKAT: Bu işlem son derece dikkatli yapılmalıdır. Eğer yeterince özen gösterilmezse rokette montaj hatası ve deformasyon görülebilir.

5. AŞAMA: KANATÇIK YERLERİNİN BELİRLENMESİ

Montaj kılavuzunun son sayfasının alt tarafındaki şablon bölümünden boru işaretleme kılavuzunu kesiksiz dış çizgileri boyunca bir makasla kesip çıkarınız. Kestiğiniz şablonu kundak borusunun bulunduğu yönde gövde borusunun etrafına sarıp eşleştirme çizgileri boyunca bantla tutturunuz. Boruyu bütün oklu yerlerden kalemle işaretleyiniz. Boru işaretleme kılavuzunun üzerinde fırlatma kulpu anlamına gelen FK ile işaretlenmiş bir ok vardır. Bu çizgi yönünde de kaleminizi boru üzerinde ileriye doğru yürütüp fırlatma kulpunun yerini hazırlayınız. İşaretleme kılavuzunu  kaldırınız. 

Boru işaretlemenin bir başka yolu da kanatçık kılavuzunu kullanmaktır. Bu kılavuzun kullanımı da son derece basittir. Motor kundağını gövde borusuna yerleştirmeden evvel gövde borusunu kılavuz üzerinde dik bir pozisyonda tutunuz. İstenilen kanatçık sayısına göre kılavuz çizgilerinin gövde borusuyla birleştiği yerleri kalemle işaretleyiniz ve daha sonra motor kundağını yerleştiriniz.

Hangi yöntem uygulanırsa uygulansın kanatçık yerleri işaretlendikten sonra gövde borusunu bir kapı çerçevesine dayayarak işaretlerin kapıyla birleştiği yerlere düz çizgiler çiziniz. Kapı çerçevesi burada size iyi bir kılavuz olacaktır. Kanatçık çizgilerini gövde borusu boyunca 76 mm. fırlatma kulpu için ise 102 mm. olarak çiziniz. Kanatçıkların kolay yapıştırılması için gövde borusunu 600 kum zımpara kağıdıyla hafifçe zımparalayarak pürüzlendiriniz.

6. AŞAMA: KANATÇIKLARIN GÖVDE BORUSU ÜZERİNE MONTAJI

Roketinizin dengeli bir uçuşu için kanatçıkların gövde üzerine doğru bir şekilde takıldığından emin olmalısınız. Bunu sağlamak için kanatçık kenarlarını kesin olarak belirlemek gerekir. Kanatçığı kılavuzda yer alan kanatçık şablonu ya da etiket üzerindeki resimle eşleştirerek gövde borusuna yapıştırılacak taban kenarını ve ön(hücum) kenarını belirleyiniz.

Bir kanatçığın taban kenarına ince bir tabaka tutkal sürünüz. Tutkalın hafifçe kuruyup ince bir film tabakası oluşturması için bir iki dakika bekleyiniz. Bu işlem kanatçığı takmayı kolaylaştırarak daha kuvvetli bir yapışmayı sağlayacaktır. Aynı kanatçığa biraz daha tutkal sürünüz. Kanatçığın arka kenarını gövde borusunun arka kenarıyla aynı hizaya getiriniz. Taban kenarını gövde borusunun üzerindeki kanatçık çizgisi boyunca hafifçe bastırınız. Tutkal derzini bozmamak için bu esnada çok dikkatli ve yavaşça çalışınız. DİKKAT:Tutkal henüz yaşken kanatçıkları takmayınız. Geriye kalan kanatçıkları da aynı şekilde takınız.

Bütün kanatçıklar tutturulduktan sonra, uygun kanatçık aralığını kontrol etmek için kılavuzda yer alan alt kısmın gölgeli görüntüsünü kullanınız. Kanatçık aralığı uygun olmayan kanatçığa daha tutkal yaşken müdahale ederek uygun konuma getiriniz. Roketi görüldüğü gibi masada ya da bir roket desteği üzerinde düşey konumda tutarak kanatçıkları kurumaya bırakınız. Bu kuruma süresi için 1-2 saat ya da daha iyisi bir gece bekleyiniz. Daha fazla iş yapmadan önce sonraki adımlara göz atmak iyi olacaktır. Hem biraz dinlenmeyi de hak ettiniz canım!....

7. AŞAMA: FIRLATMA KULPUNU TAKMAK

Gövde borusunun arkasından 44 mm. ölçüp fırlatma kulpu(FK) referans çizgisinin üzerine bir işaret koyunuz. Bu işaret fırlatma kulpunu takmak için başlangıç noktası olacaktır. Fırlatma kulpuna tutkal sürüp işaretli yerden itibaren fırlatma kulpu çizgisi boyunca gövde borusu üzerine yapıştırınız. Tutkal kurumadan önce fırlatma kulpunun gövde borusuyla aynı hizada olduğundan emin olunuz.

8. AŞAMA: TUTKAL TAKVİYELENDİRMESİ

Tutkal derz takviyeleri veya pervazları kanatçıkların ve fırlatma kulpunun gövde borusu üzerine pekişmesi ve bütünleşmesi için önemlidir. Bu kaynaşma parçaların bağlantı noktalarını güçlendireceği gibi roketinizin uçuş esnasındaki hava akımlarını da düzeltir. Kanatçıklar ve fırlatma kulpunun gövde borusuyla olan açıklıklarına çok az tutkal sürünüz. Parmağınızı bir mastar gibi kullanarak düzgün tutkal pervazları oluşturunuz ve fazla tutkalı uzaklaştırınız. Roketi düşey konumda tutarak kurumaya bırakınız.

9. AŞAMA: ŞOK KORDONU BAĞLANTISINI TAKMAK

Gövde borusunu elinize alıp ön tarafından itibaren 25 mm. ölçünüz. Yapabiliyorsanız bu ölçümü gövde borusunun içinde yapınız. Gövde borusunu iç tarafındaki ölçüm yerini kalemle işaretleyiniz. 25 mm. uzaklık burun konisinin geçmesi için gerekli olan boşluğu yaratmak için önemlidir. Şok kordon bağlantısına tutkal sürüp işaretlemiş olduğunuz yere yapıştırınız. 

10. AŞAMA: ROKETİN BOYANMASI

Roketinizi boyamadan önce tutkal derzlerinizin tamamen kuruduğundan emin olmalısınız. Roketinizin ana rengi olan kırmızı rengin daha belirgin ve düzgün görünmesi için, roketinize bir kat beyaz renkte astar boya püskürtünüz. Gerekirse astar boyadan sonra 600 kum zımpara kağıdıyla roketi hafifçe zımparalayınız. Astar ve asıl boyayı çok fazla uygulamayınız. Yoksa roketinizin ağırlığı artacaktır.

Burun konisinin gövdeye yapışmaması için burun ve  gövdeyi ayrı ayrı boyayınız. Burun konisinin geçmesinin üzerini boyamamak için geçmenin üzerini bantla maskeleyiniz. Burun konisini iple asıp boyayınız. Boya kuruduktan sonra maskeleme bantını çıkarınız. Roket gövdesini boyamak için bir parça gazete kağıdını yuvarlayarak rulo haline getiriniz. Bu ruloyu roketinizin kundağından içeriye sokarak boyama esnasında tutamaç olarak kullanınız. Boyanmış olan bütün parçaları havadar bir yerde kurumaya bırakınız. Boyama işlemini paraşüt ve şok kordonunu burun konisine bağlamadan önce yapmanızı tavsiye ediyorum.

Model roketinizi boyadıktan sonra son işlem olarak çıkartmadaki Kırmızı Bebek ve Oktanyum logosuyla diğer şekilleri roketinizin üzerine yapıştırınız. Çıkartmaların yeri için ambalajın üzerindeki ya da aşağıdaki resimden yararlanabilirsiniz. Çıkartmayı roketinizin üzerindeki uygun yere yapıştırdıktan sonra hava kabarcıklarını uzaklaştırmak için elinizle düzeltiniz. Çıkartmalarınızı dış etkilere karşı korumak ve roketinizi göz alıcı hale getirmek için bir kat parlak sprey vernik kullanabilirsiniz. DİKKAT:Sprey verniğin boyayla uyumlu olmasına dikkat ediniz. Yoksa boyanız zarar görebilir.   

11. AŞAMA: PARAŞÜT VE ŞOK KORDONUNU BURUN KONİSİNE BAĞLAMAK

Paraşüt iplerini bir araya getirerek burun konisindeki kapalı piton halkasının içinden geçiriniz. Paraşütü aşağıdaki resimde gösterildiği gibi ilmek halkası haline getirdiğiniz paraşüt iplerinin arasından geçiriniz. İpleri sıkıca çekerek paraşütü bağlayınız. Şok kordonunun boşta kalan ucunu da kapalı piton halkasının içinden geçirip iki düğüm atarak bağlayınız.

Masanın üzerindeki üç adet kırmızı bebek model roketi uçurulmayı bekliyor.